Terug naar overzicht

Taalweetjes voor duizend-en-een-nacht

23 februari 2021

Arabische taalweetjes

Wat is de beste manier om een vreemde taal te leren? Een lief zoeken of … handel drijven. Want als er ‘verrijkende’ voordelen te rapen vallen, spreek je al snel een mondje mee. Zo ook de Hollandse zeevaarders die hun schepen vol laadden met Arabische specerijen. In één beweging importeerden ze ook de typische benamingen en uitdrukkingen. En die steken ook nu nog extra pit in onze taal. Tijd voor een Arabische woordsafari.

Van de Atlantische tot de Indische Oceaan

Doe je ogen even dicht en zie hoe Morgan Freeman in beeld verschijnt. Hij is de pientere ‘Azeem’ die Robin Hood (volgens sommigen zou dat Kevin Costner zijn) met vernuftige inzichten uit benarde situaties redt. Om maar te zeggen dat er op het toneel van de geschiedenis regelmatig een ‘wijze uit het oosten’ passeerde — soms voor een solovoorstelling, dan weer waren ze met z’n drieën. Stuk voor stuk nobele vertegenwoordigers van de Arabische wereld.

Verreikende en verrijkende handel

De zuidelijke kant van het Middellandse Zeegebied is immens. De kruisvaarders gingen dan nog eens helemaal door tot in Jeruzalem, terwijl de Arabieren naar het noorden trokken richting Spanje en Italië. Als het niet om te vechten was, dan wel om handel te drijven. Met succes. Want ze hadden behoorlijk lekkere dingen, zoals stroop, koffie en alcohol. Samen met een manier om daarvoor te betalen: de cheque. Maar ze brachten ook nuttige kennis mee … of hoe zou je algebra anders bestempelen?

Zoete oorlog op een bord

Onderling contact zorgt voor communicatie. En daarvoor heb je de juiste woorden nodig. Meteen de verklaring voor de Arabische taalinvloeden die je nu nog altijd in het Nederlands ziet:

  • suiker (sukkar in het Arabisch) … je weet wel, het zoete spul dat de kruisvaarders in de twaalfde eeuw uit het Midden-Oosten meebrachten.
  • koffie (qahwa in het Arabisch) verwees eerst naar ‘wijn’. Toen de Arabieren in de Ethiopische provincie Kaffa koffie leerden kennen, associeerden ze het opwekkende effect met dat van hun qahwa. Pas in de zeventiende eeuw haalden ontdekkingsreizigers het als cauwa naar onze contreien.
  • schaken is oorlog voeren op een spelbord. En de strijd is beslecht bij een schaakmat. Daarin verwijst het Perzische sjâh naar koning, terwijl het Arabische mât zoveel betekent als ‘hij is gestorven, hij is dood’. Vanaf de zeventiende eeuw begonnen Nederlandstalige schaakkampioenen ‘de koning is dood’ te roepen, maar dan op z’n Arabisch: “Schaakmat!”
  • een bevelvoerder op zee … dat is een admiraal (amīr-al-baḥr in het Arabisch), waarbij amara verwijst naar ‘bevelen’ en ‘al bahr’ naar de zee.
  • alcohol (al-kuḥl in het Arabisch) was eerst de benaming voor ‘zeer fijn poeder om wimpers te bestrijken’ – mascara dus. Vanaf de zestiende eeuw verwees het woord naar het product van alcoholische in plaats van ‘poederachtige’ destillaten.

Ingebouwd lidwoord

In het Arabisch is ‘Al’ een lidwoord. En soms zit dat alvast mee in het uiteindelijke woord. Zoals ‘alcohol’, ‘algebra’, ‘alchemie’, ‘alkoof’ of ‘almanak’. Maar goed, dergelijke onlogische taalontwikkelingen zie je wel vaker – ook van niet-Arabische inslag. Denk maar aan walvis, waarbij ‘wal’ verwijst naar … vis (zoals bij ‘whale’ in het Engels). Dus krijg je eigenlijk: een vis-vis. Of het dubbele meervoud dat ‘kinderen’ oorspronkelijk is (in het Duits heb je daarvoor ‘Kinder’). Die frivole maar onlogische uitspattingen zijn het zout op je taalpatatjes.

ElaN bezorgt je een taalkundige duizend-en-een-nacht

Krijg je het Spaans benauwd door al die Arabische etymologieën? Geen nood. Vlij je neer op onze comfortabele taalmatras (al maṭraḥ), neem een magazine (maḵāzin) en een karaf lekkers (ḡarrāfa) bij de hand, en bewonder hoe we uit jouw letteramalgaam (al-malḡam) een overtuigende tekst puren!

Voorkom taalaverij (awārīyaî) dankzij de taalgazelles van ElaN!

ElaN Languages antwoordt altijd gebruiksklaar op uw taalvraag.
Overtuig u van onze taalservice. Of vraag meteen een vrijblijvende offerte.

We zijn verheugd dat PassworD voortaan deel uitmaakt van ElaN Languages. Ontdek nu de voordelen die ElaN Languages u biedt.

password.nl wordt elanlanguages
Open de site

We zijn verheugd dat Translavic voortaan deel uitmaakt van ElaN Languages. Ontdek nu de voordelen die ElaN Languages u biedt.

Translavic word nu Elanlanguages
Open de site