Isaac Newton, uitvinder van de zwaartekracht … en een nieuwe taal

De Engelse natuurkundige Isaac Newton (1643 – 1727) kan je beschouwen als een van de grondleggers van de moderne wetenschap. Hij vond de spiegeltelescoop uit, bestudeerde de geluidssnelheid en stond aan de wieg van de differentiaalrekening. Een vat vol vernieuwende ideeën en theorieën, die Newton. Stoppen met denken? Geen denken aan. Toen hij tijdens zijn lunchpauze in zijn tuin een appel uit de boom zag vallen, bracht hem dat op de wet van de zwaartekracht. Sommigen beweren dat die appel pardoes op zijn eigen hoofd belandde, maar da’s Wikipedia-praat, als u het ons vraagt. Net zoals dierenliefhebber Newton het kattenluikje zou hebben uitgevonden … 

Minder bekend maar wél waar is dat Newton ook gezegend was met een talenknobbel. Niet alleen schreef hij zijn beroemde Philosophiae Naturalis Principia Mathematica in het Latijn, al had hij dat misschien in zijn éigen taal gewild … Als jonge student vatte hij het idee op om een nieuwe taal te maken die niet gebaseerd was op conventie, wel op de ‘aard der dingen’. Concreet speelde hij met de idee om begrippen, zaken, … te categoriseren en deze telkens te laten beginnen met dezelfde letter: dieren met een t, bijvoorbeeld of instrumenten met een s. Zo wist je door enkel het woord te horen tot welke categorie of zaak het toebehoorde, was de redenering. Bijkomend zouden voor- en achtervoegsels van een woord aanduiden of het ging om een actie , een substantie, een persoon en dergelijke meer …

Newtons meest uitgewerkte voorbeeld toonde aan hoe voorvoegsels de betekenis van het woord tor (temperatuur) kon veranderen om zo alle aanverwante betekenissen te verkrijgen.

etor: warm
utor: hot
otor: very hot
owtor: exceeding hot
itor: cold
oytor: exceeding cold
ator: neither very hot or cold

Eén voorbeeld maar want Newton kwam er al gauw achter dat als hij elk bestaand concept in zijn nieuwe taal zou willen vatten, hij wel ettelijke jaartjes bezig was. Vandaar dat hij snel overschakelde op andere zaken zoals natuurkunde, wiskunde en fysica. Zou taalkunde dan toch een rocket science zijn?