Van Aalst tot Venetië – carnaval is overal

“Veertig dagen vasten voor we Pasen vieren, oké. Maar laten we dan vooraf onze onderdanen ter compensatie gedurende drie dagen laten loosgaan.” Zo moet het hebben geklonken op een of andere vergadering van de clerus in de dertiende eeuw. Et voilà, de riem eraf, de zotskap op: het carnavalsfeest was geboren.

Mien, waar is het vlees?

Tijdens de vastenperiode in de aanloop naar Pasen mag het allemaal wat minder zijn als het op eten aankomt. Vandaar ook de naam ‘carnaval’ – afgeleid van het Latijnse ‘carne vale’, door kenners vertaald als ‘vaarwel vlees’. Daarbij mag je ‘vlees’ zelfs breder zien als een verzamelnaam voor al wat luxueus is. Want tot aan Pasen is het armoe troef op dat vlak. Al zijn er anderen die in ‘carnaval’ een verwijzing zien naar ‘carrus navalis’ – de scheepswagens die carnavalisten omvormen tot praalwagens.

A(alst)/B(inche) testing

Zin in pret en verzet? Druk ‘1’ voor Nederlands en ‘2’ voor Frans. Voor het grootste carnaval van België moet je naar Aalst. Daar houden ze al sinds de middeleeuwen elk jaar een groot (straat)feest. In 2010 schopte Aalst carnaval het zelfs tot op de Unesco-lijst met immaterieel erfgoed. Maar in 2019 wilden ze daar weer af, bang als ze waren om na nog maar eens een incident met een praalwagen hun recht op ‘vrije meningsuiting’ kwijt te geraken. In Binche – tussen Bergen en Charleroi – gaat het er zo mogelijk nog ‘gemaskerder’ aan toe. Daar zetten de Gilles van Binche de toon met hun uitbundige kostuums vol pluimen, beertjes en gouden knopen. Ook van de partij: scherpe, angstaanjagende maskers én onconventioneel gedrag. In Binche zijn ze wel nog steeds blij met hun plek op de Unesco-lijst.

Dweilen in Nederland

Zeker in het zuiden en het oosten van Nederland is carnaval wel een dingetje. Verenigingen stoppen massa’s tijd en geld in wagens en feesten. O ja … en de cabaretiers zorgen voor heerlijke meezingers. Die vormen de gedroomde soundtrack voor een avondje ‘dweilen’. Niet dat ze massaal met opneemdoeken de boel gaan opblinken. In deze context is het slang voor ‘met een stoet muzikanten – voornamelijk blazers – van kroeg naar kroeg trekken op de tonen van een ellenlange rist carnavalskrakers’ à la ‘Er staat een paard in de gang’ en ander fraais’.

Duitse Rosenmontag

Tussen Maas en Rijn zit je helemaal in het epicentrum van het Europese carnaval. In Duitsland is ‘Rosenmontag’ – carnavalsmaandag – een ronkend begrip. Rozen komen daar niet aan te pas, want het is een afleiding van ‘rasender’. ‘Rosenmontag’ vertaal je dus het best als ‘dolle maandag’. ‘Sich rasend freuen’ is dan ook ‘je enorm op iets verheugen’. En dat vat ook wel de sfeer van de laatste uitspatting voor de vastenperiode. Door de jaren heen is ‘rasend’ verbasterd tot ‘rosen’. Tja, als de drank in de man is, hoor je soms rare dingen.

Riante Rio-party

Mag het wat flamboyanter en pittiger? Dan kom je al snel in het zuidelijke halfrond uit. Daar vindt al het feestgedruis namelijk in zwoele omstandigheden plaats – onze winter is hun zomer, weet je wel. Carnaval betekent daar dus schaars geklede mensen die hun beste sambamoves laten zien. Een succesrecept om Rio en omstreken helemaal onder te dompelen in een ongeziene feestsfeer.

Venetië: iedereen gelijk voor de (carnavals)wet

In Venetië verschuilen de carnavalsgangers zich dan weer al eeuwenlang achter een masker. De gedachte achter die traditie? Niemand zag van elkaar of men rijk of arm was. Meteen voor iedereen het sein om zich anoniem in het feestgedruis te storten. Het ging er zo onstuimig aan toe, dat Napoleon het welletjes vond en een verbod instelde. Vorige eeuw werd de draad weer opgepakt. De bandeloosheid maakte plaats voor stijl en bravoure. Resultaat? Een kleurrijk spektakel dat zich naar de wereldtop van de carnavalsfeesten gondelde.

> Trakteer jezelf een heel jaar door op een taalfeest, want bij ElaN is het elke dag lettercarnaval. 💃🏻